به نام او
در ترم اخیر با توجه به رسم اکثر درس‌های ارشد، مخاطب ارائه‌های زیادی بودم. نکته‌ی جالب در این بین کیفیت پایین ارائه‌ها بود. هرچند که وقتی که درس ارائه مطلب خیلی سرسری و عموماً توسط دانشجویان دکتری‌ای که خود سر رشته‌ای در ارائه‌ی درست ندارند تدریس می‌شود انتظاری بیش از این نباید داشت.
اما به طور کلی ابتدا چند اشکال متداول در این ارائه‌ها را از نظر خودم ذکر می‌کنم. شاید روزی در نوشته‌ای دیگر و دقیق‌تر در باره‌ی ارائه‌ی علمی خوب و بد صحبت کردم.
برای کلاس ارائه دهید.
اول از همه دقت کنید که مخاطب شما استاد نیست. مخاطب شما کل دانشجویان کلاس هستند پس در زمان آماده‌سازی و در زمان پیاده‌سازی ارائه به آن‌ها فکر کنید. هدف خود را اضافه کردن نکاتی (هرچند کوچک) به دانش مخاطبان خود قرار دهید.
به مخاطب اهمیت دهید.
پیش از ارائه به این فکر کنید که مخاطبتان کیست، چه می‌داند و در طول ارائه باید چه پیشرفتی در او صورت پذیرد. به این فکر کنید که چگونه می‌توانید مخاطب را با خود همراه کنید. (فکر می‌کنم در این زمینه باید به محتوای ارائه بسیار دقت کرد.) در نهایت هنگام ارائه سعی کنید با روش‌هایی که ترتیب داده‌اید مخاطب را با خود همراه کنید و با گرفتن فیدبک از وضعیت او آگاه باشید. ارائه‌ی شما برنامه‌ی تلوزیونی (یا حتی بعضا رادیویی) نیست پس نباید متن آن را از قبل حفظ کرده و با سرعت زیاد بیان کنید.
کم گوی و گزیده گوی چون در.
در ارائه‌هایی که باید خلاصه‌ی مقاله‌ای یا مطالبی از این دست ارائه شوند هدف ارائه‌ی تمام جزئیات مقاله نیست. مخاطب اگر علاقه داشته باشد می‌تواند به متن مقاله مراجعه کند اما این ارائه قرار است چیزی بیش از متن مقاله به مخاطب ارائه دهد. حواستان باشد که مطالب بسیاری که کسی از آن‌ها سر در نیاورد به هیچ دردی نمی‌خورند و کسی شما را موظف به ارائه‌ی آن‌ها نکرده است. پس سعی کنید نکات اساسی، مهم و قابل فهم (با توجه به محدودیت زمانی و سطح مخاطبین) را انتخاب کنید و از پرداختن به جزئیاتی که کسی از آن‌ها سر در نمیاورد بپرهیزید. برای دوری کردن از ورود به جزئیات می‌توان از مثال‌ها و شکل‌ها استفاده کرد.
اسلاید؛ شمشیر دو لبه.
اصلی‌ترین ابزار شما در این ارائه‌ها اسلاید است. سعی کنید از این ابزار برای همراه کردن مخاطب و روشن کردن مسیر استفاده کنید نه وسیله‌ای گمراه کننده. گاهی برای ساختن فایل‌های ارائه زمان کافی تخصیص نمی‌یابد و اسلایدها خیلی بد شکل و بی دقت ساخته می‌شوند. (به عنوان نمونه می‌توان به اسکرین‌شات گرفتن از متن مقاله و قرار دادن در اسلاید اشاره کرد.) اسلاید باید فقط نکات اصلی را شامل شود. نباید شلوغ باشد تا این نکات گم نشوند. همچنین باید به گونه‌ای باشد که در هر لحظه مثل یک نقشه‌ی مسیر به مخاطب کمک کند تا در طول ارائه گم نشود. (یا اگر لحظه‌ای غافل شد بتواند به جریان ارائه بازگردد.)
در ارائه‌ی علمی نباید از جلوه‌های ویژه‌ی بیش از حد استفاده کرد. یعنی جلوه‌های ویژه نباید توجه مخاطب را از مطلب اصلی دور کند. به نظر من ابزار پرزی دشمن ارائه‌های علمی است. در نهایت با توجه به کیفیت تصویر پرژکتور‌های دانشکده عموما اسلایدها با پس‌زمینه‌ی تیره خوب دیده نمی‌شوند و همچنین فضا را خیلی تاریک و خواب آلود می‌کنند.
(محمّد لطیفیان)
یه نفر